Dân biểu hay Chính phủ biểu?

Tuổi trẻ cuối tuần kỳ này (ra ngày 21/11/2012) đăng lại mấy tiểu phẩm báo chí của nhà văn Vũ Trọng Phụng thật hay, xét đến bây giờ vẫn còn nguyên tính thời sự. Như tiểu phẩm “Bỏ dân biểu chính phủ cử là phải” đăng trên Hà Nội báo từ năm 1936, thời mà nền dân chủ ở  ta còn chập chững. Nguyên văn tiểu phẩm như sau:

“Mới đây trong buổi họp thường niên của Viện dân biểu có nhiều ông xin bỏ hạng dân biểu do chính phủ cử ra đi. Bỏ đi là phải, đã là người thay dân mà sao lại do chính phủ cử ra được? Nếu thế thì phải gọi là chính phủ biểu mới được chứ? Bỏ đi!” (trích Đếm sỉa… Người và vật, Hà Nội báo, s. 44, 4-11-1936).

Đọc lại tiểu phẩm báo chí cách nay 76 năm, có thể thấy ngay từ thời bấy giờ, ông cha ta cũng đã ý thức được vai trò của các ông nghị, những người thay mặt dân, giữ quyền lập pháp trong nền tam quyền phân lập của một xã hội dân chủ. Ngày nay, xét cho cùng thì hầu hết những ông nghị của ta đều do chính phủ cử ra mà thôi. Vậy thì so với 76 năm trước, nền dân chủ của ta cũng chưa có gì tiến triển à?

Chuyện học tập suốt đời

Sáng nay mình được gọi đi dự lễ “Phát động tuần lễ học tập suốt đời”. Buổi lễ thật rình rang với văn nghệ văn gừng, hết của các cháu học sinh lại đến các cụ ông cụ bà, rồi diễn văn khai mạc, rồi các ban ngành phát biểu, rồi thông điệp... nghe cứ xủng xà xủng xoảng những chữ nghĩa. Một thứ lễ có cũng được mà không có cũng chẳng chết thằng Tây nào. Ai cũng mong ngóng được về, thế nên tiếng vỗ tay lớn nhất chính là tiếng vỗ tay của bà con khi nghe ban tổ chức tuyên bố bế mạc.

Nghe bảo mô hình xã hội học tập suốt đời ở nhiều nước phát triển đã thực hiện từ lâu và rất có hiệu quả như Nhật, Úc, Hoa kỳ, Anh và các nước Bắc Âu... Tuy chưa có quốc gia nào tuyên bố về tiêu chí đạt trình độ xã hội học tập, nhưng họ đều đã có những chính sách thiết thực nhằm giúp người dân có được cơ hội học tập suốt đời. Nhờ đó mà nâng cao hiểu biết, nâng cao năng lực xã hội, giúp con người nắm bắt tốt hơn vận mệnh của mình, mở rộng tầm nhìn, giảm thiểu những ách tắc xã hội, cuộc sống người dân ngày càng phong phú hơn, hạnh phúc hơn, giàu có hơn.

Ngồi dự lễ, nghe tiếng được tiếng mất, rồi ngẫm nghĩ ở các quốc gia đó họ trọng cái thực học. Học để hiểu biết, học để làm việc, học để hoàn thiện kỹ năng sống, vì thế mà họ có nhu cầu học tập suốt đời và đã học là học thực chứ không học giả. Còn ở nước ta, một nước vốn chuộng bằng cấp, xem bằng cấp là cây thước duy nhất đo giá trị của bản thân, của gia đình và cả dòng họ, dẫu rằng học cũng chỉ là học giả và bằng cũng là bằng giả! Thử hỏi một xã hội như thế thì đẻ đâu ra được cái xã hội học tập suốt đời? Anh công chức một khi đã lọt vào được một cái “ghế” nào đó thì cố "chạy chọt" cho được một mảnh bằng tương ứng. Khi đã kiếm được mảnh bằng thì y nghiễm nhiên tồn tại lâu dài và chẳng cần phải học quái gì thêm cho đến ngày về hưu (Vả lại, đi học là dễ có thằng cướp “ghế” lắm!). Cái cơ chế bổ nhiệm quan chức của mình cũng lạ lắm. Nếu anh thuộc “phe ta” thì anh sẽ được ấn vào một cái “ghế” nào đó, thiếu cái gì thì bổ sung từ từ, thiếu “đỏ” thì chạy, thiếu bằng thì mua, cái nào cũng có người bán, chỉ cần cái bằng... lòng của anh Hai, chị Ba nào đó là phải thứ thiệt! Thế nên ở ta không cần học suốt đời, học chỉ tổ mệt chứ bổ béo gì mà ham, mà chỉ cần học vừa đủ cho từng giai đoạn, cho từng nhiệm kỳ, làm tới đâu, học tới đó. Còn một khi đã hết nhiệm kỳ hay về hưu thì coi như xong "bổn phận" với dân với nước, anh nào cũng vội vàng tìm cách hưởng thụ những đồng tiền đã tích cóp được trước đó. Thế nên học làm mẹ gì cho mệt! Ông bà ta chẳng từng bảo học cho lắm tắm cũng ở truồng là gì!

Sáng nay, trong buổi lễ phát động phát điếc có một bác được các em-xi giới thiệu là đại diện cho người học lên phát biểu, nghe bảo bác này nay đã vào loại U70, nhưng khi về hưu bác mới bắt đầu đi học đại học và còn chuẩn bị học cao học nữa, hơn nữa còn nghe nói bác đang nghiên cứu sâu về tin học, thế mới kinh! Tưởng là ai, té ra đó là bác CL, gõ máy chữ nhà mình. Ai chứ bác này mình rành sáu câu. Chất lượng “nổ” của bác thuộc hàng đại bác, con cái bác hơn chục đứa, hình như là mười hai thì phải, “quậy” thì khỏi chê, học hành thì “hết biết”, toàn thi lại và ở lại lớp, rồi buồn tình bỏ học ngang xương, thế mà bác nói nhờ học mà mình làm gương cho con cháu... He he, tài thật! Nhớ khi xưa bác kể chuyện một vụ mất cắp máy đánh chữ ở một cơ quan nọ, công an huyện vào cuộc điều tra tới điều tra lui rồi lấy dấu chân, dấu tay, thế mà vẫn thua. Phải đến khi công an tỉnh xuống lấy dấu... mông thì mới tìm ra thủ phạm. Ơ hay chả lẽ bọn trộm khi "thi hành án" chúng nó cởi truồng ngồi vào ghế à? Anh em nghe bác kể mà ngớ người, tưởng bác đùa, té ra bác nói thiệt 100%, bác bảo kỹ thuật lấy dấu mông trong khoa học hình sự là mới nhất và chỉ có cấp tỉnh trở lên mới đủ phương tiện máy móc thực hiện. Mình bán tín bán nghi đem hỏi mấy thằng bạn công an, bọn này tưởng mình nói xỏ bèn xầm mặt lại, mình phải phân bua mãi và kể lại chuyện bác CL nhà mình. Bọn công an cười ngất, vừa cười vừa chửi “Mẹ kiếp, láo thật, láo thật”. Nghe bác phát biểu xong mình biết ngay là bác phịa nhưng mấy cu cậu ở địa phương thì mặt cứ đực ra và vênh váo rằng xã mình có một tấm gương tiêu biểu về học tập suốt đời đáng để cho nam phụ lão ấu phải noi theo. Nghĩ mà thương cho mấy anh nhẹ dạ bị trúng quả lừa của bác CL nhà mình.

Kể chuyện để thấy cái “học tập suốt đời” của mình là như vậy đấy, cũng vẫn chỉ là giả thôi!