Tôi vừa có chuyến về lại Xuyên Mộc, ghé thăm một người chị, người mà cả bọn chúng tôi hồi đó đều gọi là má Thành. Vẫn căn nhà nhỏ trong khu vườn rộng. Nơi ấy hơn ba mươi năm trước
anh em bạn bè chúng tôi đã từng ăn dầm nằm dề trong suốt những ngày khốn khó
của cơn đại hồng thủy thời bao cấp, thời mà mỗi đứa trai tráng tuổi hai mươi sức như Phù
Đổng tụi mình mỗi tháng chỉ
được có vài ba ký gạo hẩm mốc, còn lại là bột củ mỳ, là khoai lang xắt lát phơi
khô, là bo bo, là chuối cả buồng còn xanh chưa kịp chín …Thế nên con người ta lúc nào cũng cảm thấy đói, thèm ăn, mơ được ăn, chỉ cơm
trắng với mắm kho quẹt thôi cũng đã là sung sướng lắm rồi và
đêm đến, trong cái lạnh của núi rừng thì chỉ một gói chè bánh ú, một phong kẹo
đậu phụng hoặc một thỏi đường táng, một nhúm thuốc rê ... đã ltrở thành yến tiệc.
Nơi ấy, vẫn khu vườn hoang tàn xơ xác của mấy người đàn bà nghèo,
cô quả nhưng giàu tình người đã cưu mang, chăm chút và san sẻ cho anh em chúng
tôi từng viên thuốc, từng chén cháo, từng nồi nước xông … khi bệnh hoạn và cả
những lúc mệt mỏi, chán chường, tuyệt vọng.
Mấy ai ra đi mà còn quay về chốn cũ, nhất là khi chốn cũ ấy lại
nghèo nàn quê kệch; mấy ai yên ấm hôm nay mà nhớ những ngày gian khổ đã qua.
Chắc chắn sẽ có nhiều người trong anh em chúng tôi không biết rằng nơi ấy vẫn
còn những con người cũ kỹ của ngày xưa, họ vẫn sống, vẫn âm thầm cam phận trong
cái lam lũ, nghèo khó của mình và họ cũng chẳng bao giờ mong rằng những chàng
trai, cô gái hồn nhiên vô tư đến từ thành phố ngày xưa còn nhớ đến họ. Cái thời
gian khó mà đầy ắp tình người ấy, với nhiều người trong anh em chúng tôi đã trở thành dĩ
vãng mờ xa, nhạt nhòa cả trong ký ức!
Về lại Xuyên Mộc, đi qua Bà Tô sầm uất nhộn nhịp, lại đến thị trấn
Xuyên Mộc buồn bã trong cái cũ kỹ không mấy thay đổi so với mấy chục năm trước,
qua đình Long Tâm cây đa cũ vẫn xòe tán xanh um rợp mát cả một đoạn đường, rẽ
vào con hẽm quen thuộc ngày xưa lầy lội dấu chân trâu bò nay đã trải nhựa với
những căn nhà khang trang. Nhưng sao vẫn là con đường đất gồ ghề vào nhà má
Thành, vẫn khu vườn xưa hoang vắng tiêu điều, vẫn gốc nhãn già nua trước sân từ
lâu không đơm hoa kết trái vương trên cành chiếc võng rách tươm, vẫn gian nhà
gỗ nhỏ trống chếnh và bóng má nghiêng nghiêng, lêu khêu giữa những hàng cây,
những vạt nắng và cả những bờ cỏ dại.
Ở đây, mọi thứ vẫn như cũ, dường như cả không gian, thời gian và vạn vật đều ngừng lại, tù đọng từ hơn ba mươi năm trước. Và giữa sân, thằng T. đứa con trai bé bỏng mà má Thành đầy kỳ vọng nay đã già xọp, còm cõi, xanh xao đang thả hồn bên chai rượu đế, miếng cá khô đù, tép bưởi xanh nhặt nhạnh trong vườn, miệng lẩm bẩm những câu nghễnh ngãng ... Má Thành ngồi đó nhìn thằng con, mắt dửng dưng rồi cúi xuống nhìn bàn tay đen đủi gầy guộc, hình như má cũng chẳng còn giọt nước mắt nào để khóc thương, dù là khóc thương cho thân phận của mình…
Mỗi lần về Xuyên Mộc lại thấy buồn, cái buồn day dứt phải đến mấy
ngày mới thôi! Nhưng cũng chỉ biết buồn… thế thôi!
